Wody mineralne i lecznicze. Fakty i mity o wodzie wysokozmineralizowanej.

Chciałabym Was zainteresować tematem wód mineralnych i leczniczych, bowiem Polska może poszczycić się unikalnymi na skalę światową wodami! 

Postaram się odpowiedzieć szczegółowo na najczęściej zadawane pytania, aby Was przekonać do wyboru najlepszych wód dla Waszego ciała i organizmu.

Co różni wodę mineralną od naturalnej wody mineralnej?

Woda mineralna to pojęcie używane w hydrogeologii oznaczające, iż w 1 dm3 wody zawarte jest 1 g rozpuszczonych składników stałych, różni się od pojęcia wód mineralnych stosowanego w rozlewnictwie wód podziemnych.

Naturalna woda mineralna jest to woda podziemna, wydobywana jednym lub kilkoma otworami naturalnymi lub wierconymi, pierwotnie czysta pod względem chemicznym i mikrobiologicznym, charakteryzująca się stabilnym składem mineralnym oraz właściwościami mającymi znaczenie fizjologiczne, powodującymi korzystne oddziaływanie na zdrowie ludzi.

Do składników podstawowych wód mineralnych, których zawartość w wodzie decyduje o jej stopniu mineralizacji należą: aniony: chlorkowy, wodorowęglanowy i siarczanowy oraz kationy: sodowy, potasowy, wapniowy i magnezowy.

Czy naturalna woda źródlana pochodzi ze źródła?

Nie. Jest to pojęcie mylne. Wszystkie wody źródlane wydobywane są otworami wiertniczymi.

Jakie są kryteria stosowane przy znakowaniu naturalnych wód mineralnych?

Według Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 kwietnia 2004 r. (Dz.U. Nr 120 poz. 1256, oraz Dz.U. Nr 276 poz. 2738):

-Bardzo niskozmineralizowana- ogólna zawartość soli mineralnych nie jest większa od 50 mg/l

-Niskozmineralizowana- ogólna zawartość soli mineralnych nie jest większa od 500 mg/l

-Średniozmineralizowana- ogólna zawartość soli mineralnych nie jest większa od 1500 mg/l

-Wysokozmineralizowana- ogólna zawartość soli mineralnych jest większa od 1500 mg/l.

Jakie są walory wód mineralnych i gdzie takie wody występują?

Obszar doliny Popradu szczyci się mianem „popradzkiego zagłębia balneologicznego” (Ostrowicka 1966). Niewątpliwie jest to największe i najpopularniejsze w Polsce „zagłębie rozlewnicze wód mineralnych” (Rajchel 2007).

Walory tych wód to bogactwo pierwiastków, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu, w nich występujących. Najważniejsze to wapń i magnez. 

Do składników występujących w wodach mających znaczenie fizjologicznie odżywcze i dietetyczne należy również: sód, żelazo, chlorki, fluorki, siarczany, wodorowęglany i dwutlenek węgla (Latour 2005).

Czym jest balneoterapia?

Jest działem fizjoterapii, zajmującym się zastosowaniem wód leczniczych, gazów  i borowin w leczeniu schorzeń, szczególnie o charakterze przewlekłym, a także rehabilitacji i profilaktyce.

Wszystkie zabiegi lecznicze powinny być stosowane ściśle według zaleceń lekarskich.

    Źródło zdjęcia: www.krynica.pl

Skąd się biorą pierwiastki w wodzie?

Decyduje o tym budowa geologiczna. W Karpatach występuje flisz, czyli naprzemiennie występujące pakiety piaskowców i łupków. Woda podziemna nasycona dwutlenkiem węgla (odczyn kwaśny) w czasie swojej migracji przez skały, w których się znajduje, wzbogaca się w pierwiastki pochodzące z rozpuszczania tych skał. Tak więc pierwiastki znajdujące się w wodzie są zależne od skał otaczających.

Woda z kranu, pić czy nie pić?

Napewno i wsród Was drodzy Czytelnicy są takie osoby, które uważają taką wodę za idealną do picia, ekonomicznie i praktycznie. 

Ciekawostką jest fakt, iż  woda z kranu wykazuje mineralizację ok. 400 mg/l czyli nie najgorzej, mogłoby się wydawać. Jednak pamiętajcie o bardzo ważnej sprawie- woda w kranie jest wodą uzdatnianą, czyli poddaną wielu procesom, aby nadawała się do spożycia. Może być pozyskiwana z wielu miejsc, zazwyczaj z cieków powierzchniowych. I o ile taka woda jest już mikrobiologicznie i chemicznie czysta w stacji uzdatniania, to czy w takiej samej formie występuje w Twoim kranie? Pomyśl teraz w jakim mieszkasz budynku, starej kamienicy czy bloku sprzed 10 lat? Rury, którymi woda ze stacji uzdatniania trafia do Twojego mieszkania, dają czasami wiele do życzenia.

Woda wysokozminealizowana.

Jak już wspomiałam w wyżej wymienionej klasyfikacji, wodę tą cechuje występowanie ogólnej zawartości soli mineralnych powyżej 1500 mg/l.

Jest ona bogata w najważniejsze pierwiastki. Dobowe zapotrzebowanie człowieka na magnez wynosi od 300 do 600 mg, a na wapń od 1000 do 1500 mg. 

W badaniach naukowych wykazano istotny wpływ wody bogatej w magnez i wapń na prewencję chorób sercowo-naczyniowych, mózgowo-naczyniowych, nadciśnienia i niektórych nowotworów (Zachwieja et al. 2006).

Niestety dość popularnym mitem z jakim się spotykam na codzień i w mediach społecznościowych, jest przekonanie, iż woda wysokozmineralizowana jest „tylko dla sportowców”, „niezdrowa przez wysoką zawartość sodu”, a nawet, że „nie można jej pić codziennie” i „szkodzi nerkom”. 

W trakcie zajęć terenowych z przedmiotu Wody mineralne i lecznicze poprosiłam o zdanie Panią balneolog. Powiedziała mi, że wody wysokizmineralizowane możemy pić codziennie, ponieważ pierwiastki występujące w formie jonów przyswajają się najlepiej, woda zawierająca wapń i magnez jest bardzo wartościowa. Oczywiście zaznaczyła, iż jeśli cierpimy na choroby kardiologiczne czy lekarz jasno zalecił unikanie spożywania sodu lub cierpimy na problemy z nerkami, taka woda nie będzie wskazana.

Dla zainteresowanych tematem odsyłam do bardzo ciekawego wywiadu ze wspomnianą Panią balneolog na temat wód występujących w Małopolsce. 

Nasza woda to skarb i warto ją docenić. Jesteśmy świadomi jaką ilość powinniśmy codziennie wypijać, ale czy jesteśmy świadomi jakości tej wody? Warto się nad tym tematem pochylić.

Jaką wodę ja piję?

Oczywiście wysokozmineralizowaną :) Bardzo lubię Muszyniankę, Piwniczankę, Skarb Życia Muszyna, Muszyna Stanisław, Kryniczankę, a będąc w pijalni wód w Krynicy sięgam po Słotwinkę.

Mit o -ance.

Bardzo często słyszę o „dobrej zasadzie” przy wyborze „dobrej” wody. Mianowicie każda woda kończąca się na -anka ma być dobra. Hmm, przeanalizujmy.

Wiemy już, że każda woda butelkowana jest już dobra, ponieważ jest wodą podziemną, pierwotnie czystą pod względem chemicznym i mikrobiologicznym. Zatem naturalne wody mineralne i wody źródlane różnią się między sobą mineralizacją, nasyceniem CO2 oraz składnikami w niej występujących. Porównajmy: 

Woda Skarb Życia Muszyna to naturalna woda mineralna wysokozmineralizowana, ogólna zawartość składników mineralnych w litrze wody wynosi 1560 mg/l, w tym kationów: wapniowego 200 mg/l i magnezowego 75 mg/l vs Muszynianka, gdzie ogólna zawartość składników mineralnych wynosi 1954,36 mg/l, w tym kationów: wapniowego 208,0 mg/l i magnezowego 128,3 mg/l. 

Gołym okiem można zauważyć, że pod względem mineralizacji wody te zbytnio się nie różnią, a jednak jedna ma -ankę a druga nie :(

Dołóżmy do tego jeszcze trzeci przykład, Nałęczowi-anka, to również naturalna woda mineralna, ogólna zawartość składników mineralnych wynosi 650 mg/l, w tym kationów: wapniowego 114,2  mg/l i magnezowego (tylko) 20,0 mg/l. 

Mając w pamięci zasadę -anki, wybrałabym Nałęczowiankę i Muszyniankę, a na  Skarb Życia Muszyna popatrzyłabym się nieprzychylnym okiem :) Zawsze weryfikuj wiedzę, którą Ci przekazują nawet znane osoby, lepiej sięgnąć do polskiej literatury i poczytać co nieco o naszych wodach, bo badań w tym temacie jest już dość sporo. W bibliografii znajdują się pozycje, do których serdecznie zachęcam.

Jeśli interesuje Cię temat uzdrowisk i ich kierunków leczniczych z wykorzystaniem wód leczniczych odwiedź stronę Państwowego Instytutu Geologicznego. 

Czekam na Twoje pytania :) 

 Iwona, geolog

Bibliografia:

Rajchel L., 2009, ZAGŁĘBIE ROZLEWNICZE WÓD MINERALNYCH W DOLINIE POPRADU, Tom 35, Zeszyt 2/1, str. 279- 288.

Rajchel L., Szczawy i wody kwasowęglowe Karpat, 2012.

Obwieszczenie Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 16 marca 2007 roku, w sprawie ogłoszenia wykazu wód uznanych jako naturalne wody mineralne (Dz.Urz. MZ. 07.06.21).

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 kwietnia 2004 roku, w sprawie naturalnych wód mineralnych, naturalnych wód źródlanych i wód stołowych (Dz.U.Nr 120, poz. 1256).